Bu yazı 26 Aralık tarihinde güncellendi.
Çok geniş kapsamlı bir konu olduğunu düşündüğümden buraya yazmak için sürekli erteliyordum ama bir yerden başlamaya karar verdim.
Aşağıda; okumaktan keyif aldığım, yemek ve mutfak kültürü üzerine pek çok şey öğrendiğim kitaplarla birlikte, okuma listemde olan, kütüphanemde ya da kitabevinde beni bekleyen kitap önerilerimi paylaşıyorum.
Önerilere açığım, listeyi büyütelim, ruhumuz daha da doysun. Çünkü önemli olan onun doyması.
Not: İletişim, Oğlak ve YKY’nin yemek kültürü üzerine çıkardığı pek çok kitap okunası duruyor. Benim buraya yazamadığım o diğer kitaplar için bu yayınevlerini radara alabilirsiniz.
Not 2: Bu bakış açısında olan roman odaklı kitaplar için ayrı bi’ yazı hazırlıyorum. Karışmasınlar diye düşündüm.
Lezzetin Fizyolojisi ya da Yüce Mutfak Üzerine Düşünceler
Lezzetin Fizyolojisi ya da Yüce Mutfak Üzerine Düşünceler
Bu kitapla kurduğum tatlı bağ sebebiyle açılışı onunla yapıyorum. 1755 yılında dünyaya gelen yazar Jean Anthelme Brillat-Savarin tarafından yazılan bu kitap, ilk okunacaklardan olmalı diye düşünüyorum. Olmazsa olmaz kategorisinde, bence.
“Yeni bir yemeğin keşfi, insan ırkının mutluluğuna, bir yıldızın keşfinden daha çok katkıda bulunur.”
Tat Almanın Tanımı , Tat Alma Tarafından Sağlanan Zevkler, Lezzetli Çikolata Hazırlamanın Zorlukları, Güzel Bir Yemekseverin Portresi… Kitaptaki konu başlıklarından sadece birkaçı.
Tarih Boyunca Yemek Kültürü
Bu tam el altı kitabı. Bir kere okudum, rafa kaldırayımcılık yapmaya gerek yok. Ara ara, ülkelerin mutfaklarına dair notları rahatça okuyabileceğiniz keyifli bir kitap.
“Yemek yemek de başlı başına bir kültür, bir yaşam biçimi aslında. Hani “Bana ne yediğini söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim” denecek kadar belirgin farklılıklar var her toplumun yemek kültüründe.”
Tarih Süzgecinde Mutfak Kültürümüz
Kıymetli Deniz Gürsoy’un mutfak ve yemek kültürü üzerine yazdığı kitaplar, olmazsa olmazlardan.Bu alan üzerine “Ne okusam?” dediğinizde hemen Gürsoy’un kitaplarına göz atabilirsiniz.
Bu kitap ise tam bir zamanda yolculuk. Listenize eklemenizi öneririm.
“Yeri geldiğinde, ya o kültürü tam yansıttığı için ya da ilginç olacağını düşündüğümden bazı tarifleri gizlendiği tarih çekmecelerinden gün ışığına çıkararak kitabı okuyanın denemesine sundum. Bunu yaparken tarifleri bugünün diliyle kolay anlaşılabilir hâle getirmeye çalıştım ya da bu coğrafyada bulunabilir gıda maddeleriyle değiştirdim, yani uyarladım. Ayrıca kımız ve buhur suyu dışında hepsini de denedim.”
Deniz Gürsoy’un yemek kültürü üzerine yazdığı arşivlik kitaplara ilave olarak; kahve, çay, bira, çorba, şarap gibi daha mikro alanların tarihi üzerine yazdığı kitaplar da mevcut.
İstanbullu Rum Bir Ailenin Mutfak Serüveni
Marianna Yerasimos tarafından yazılan bu kitap, okumak için heyecanla beklediklerimden. Neden bu kadar erteledim bilemiyorum, bu listeyi yaparken dank etti kafama. İlk fırsatta başlayıp, yorumlarımı tekrar ekleyeceğim.
“Eğer bu kitabı kısaca tanımlayacak olsam, tat anıları ile anıların tatlarının iç içe geçtiği bir hikâyedir derdim. Hikâyenin kahramanı ailem, omurgası da üç nesil boyunca mutfağımızda pişen yemeklerdir.” Bu kitap, 19-20. yüzyılda kalmış, artık yok olmaya yüz tutmuş bir kültürün hikâyesini anlatıyor.
İktidarların Sofrası-Yemek Siyaset ve Simgesellik
Artun Ünsal’ın yazdığı pek çok kitap listelere eklenebilir. Bu yıl çıkan bu kitabı, ben de yeni okumaya başladım. Oldukça bilgilendirici ve “doyurucu”.
“Uygarlık tarihi boyunca yinelenerek süren çeşitli ritüellerin, alışkanlıkların, geleneklerin, sofra düzenlerinin, armağan-ikram-bölüşüm-paylaşım ilişkilerinin geniş, simgesel alanını ayrıntılı bir biçimde çözümleyen araştırma, yeme-içme kültürünün çok eski çağlardan günümüze, görkemli saray davetlerinden alçakgönüllü ev sofralarına kadar her alanı nasıl belirlediğini, yönettiğini, anlamlandırdığını zengin ve akıcı bir dille gözler önüne seriyor.”
Sofranız Şen Olsun | Ninelerimin Mutfağından Damağımda, Aklımda Kalanlar
Yemek ve kültürüyle ilgili, artık o geçmiş o bilgilerin bir arada toplanıp paylaşılması baha biçilemez oluyor. Var olan emek, okurken kattığı heyecan. Takuhi Tovmasyan’ın yazdığı bu kitap da o hisleri uyandırıyor.
Yazarın, yapmayı ve yemeyi çok sevdiği yemeklerin tarifleri, püf noktaları, alternatif sunumlarının yanı sıra, 1920’lerden 1950’lere İstanbul’un, Trakya’nın sesini duyuluyor.
“Birinci Dünya Savaşı günlerinde Çorlu’dan Der Zor’a, Çatalca’ya, daha sonraki yıllarda ise İstanbul Yedikule’ye göçen Tovmasyan ailesinin hüzünlerine ve sevinçlerine ortak, dahası, sofralarına misafir oluyor, Çorlu’da bir çiftliğin temiz havasını, Yedikule veya Samatya sahillerinde denizin kokusunu çekiyorsunuz içinize.”
Gülbeşeker
Türk tatlı ve şekerleme kültürü üzerine yazılan bu kitap, ooo neler neler anlatıyor. Yazar Priscilla Mary Işın’ın yazdığı kitaplar gibi çevirdiği yayınları da takibe almanızı öneririm. Mesela; Şark Şekerciliği: Yunanistan Kralı I. Otto’nun Şekercibaşısı.
“Nöbet şekerinden peynir şekerine; kudret helvasından ağız miskine; bâdem şekerinden çarşı helvalarına; tatlı sucuktan güllaç, baklava ve kadayıfa; pelteden lokuma; âşûreden zerdeye Türk tatlı ve şekerlemeleri…”
Evimizin Tek Istakozu | Oburcuk Mutfakta
Bu kitabı ne zaman almıştım acaba? Selim İleri’nin kitaplarıyla fazla haşır neşir olduğum bir zamandı galiba… Çünkü almışım ama okumamışım, geçtiğimiz haftalarda kütüphanemi derleyip-toplarken elime geldi. Duyduğum mutluluk ise oldukça yüksek.
“Kitapta, sofra adabından yemek çeşitlerine, masa başı sohbetleri ve dedikodularından yiyeceklere, pasta ve likör çeşitlerine kadar hemen her şeyde, yer yer Selim İleri’nin bizzat tanıklığı da vardır.”
Kitabı yeni alacakların, “Evimizin Tek Istakozu”, “Oburcuğun Edebiyat Kitabı” ve “Rüyamdaki Sofralar’ın yer aldığı toplam üç kitabın bir arada olduğu Oburcuk Mutfakta’yı tercih etmesi daha isabetli olabilir.
Mutfak Sırları
“Ağzınızı sulandıracak kadar lezzetli, gülmekten karnınızı ağrıtacak kadar eğlenceli.”
Hakkaten de öyle. Anthony Bourdain’in bu kitabı programlarını izleyip sevenler için tadından yenmez olurken, yeni tanışacaklar için de “ne güzel, şanslınız” denebilir.
Tuz, Yağ, Asit, Isı: İyi Yemek Pişirmenin İncelikleri
Şimdi, evet Netflix’te de kitabın dört bölümlük bir belgesel uyarlaması var ama izlemek+okumak / okumak+izlemek daha büyük bir keyif.
Samin Nosrat’ın yazdığı bu kitap, yemek pişirmenin inceliklerini okuturken keyiflendiriyor, öğretiyor, anlatıyor, dinletiyor.
Emma Teyze’nin Kitabı
Yazar Elvan Uysal Bottoni‘nin heyecanla elime aldığım, geçtiğimz aylarda piyasaya çıkan bu kitabı, özellikle de karantina döneminde öyle güzel geldi ki.
Kitabın alt başlığı; Yeni Başlayanlarİçin İtalyan Mutfağı. Kitaptan hem tariflere hem de yemeklerin o hikayelerine ulaşmak elbette keyif verici.
Yazarın diğer kitabı “Üzümler ve İnsanlar: Toprak Ana, Bağban Baba” ise şarap özelinde bir şeyler okumak isteyenler için güzel bir başlangıç olabilir. Benim de listemde!
“Elvan Uysal Bottoni gittiği yerlerde çektiği fotoğrafları ve “Ne yenir, ne içilir?”in bilgilerini de paylaşıyor. Ola ki bir gün oralara yolunuz düşerse, yabancılık çekmeyeceksiniz.”
Hem tarif hem de yemek kültürü içerikli bu yayından sonra listeye bu bakış açısında yazılan dört kitap daha ekliyorum.
Birincisi; Çiya’nın sahibi Musa Dağdeviren tarafından yazılan The Turkish Cookbook 500’den fazla Türk yemeğinin tarifini barındırıyor. Kitap henüz Türkçe baskısı bulunmuyor.
İkincisi ise; şef Somer Sivrioğlu’nun yazdığı ve Türkçe baskısı da geçtiğimiz aylarda çıkan Türk Mutfağında Bir Macera Anadolu, kesinlikle iştah açısı kitaplardan. Geleneksel ve modern olmak üzere pek çok tarif yer alıyor.
Üçüncüsü ise; Cenk Sönmezsoy’un yazdığı Cafe Fernando. Kitabın şimdilik yeni baskısı yapılmadığı için piyasada bulamayabilirsiniz ama yeniden raflarda olunca yazıyı mutlaka güncelleyeceğim. Hem detaylı tarif anlatımı hem de kısa kısa keyifli hikayelerle dolu bu kitap kesinlikle arşivlik.
Dördüncüsü de; Şemsa Denizsel’in yazdığı Kulaktan Dolma Tarifler isimli kitap. Öyküsü olan yemek tarifi kitaplarından. Tariflerin kitaptaki sıralaması; mevsimde sebze / meyve önceliğine göre akışa sahip. Yıllık bir ajandaya, bugün ne yapsam diye notlar almışsınız gibi. Mis.
Kokulu Ot ve Baharat Ansiklopedisi
Bu kitabı almak için heyecanlanıyorum. Tony Hill’in yazdığı Nazlı Pişkin’in çevirdiği kitap, 150’den fazla, kimi klasikleşmiş, kimi gizli kalmış yiyecek, içecek tarifleri ve ölçekli karışımlar ile doyurucu bir içerik sunuyor.
“120 çeşit baharat ve kokulu otun nitelikleri… Anavatanları, tarihsel süreçteki yolculukları, botanik özellikleri, Latince tanımları ve Türkçe’de en yaygın kullanılan adları… Duyduğunuz, hiç bilmediğiniz ve de varlıklarıyla, kullanımlarıyla sizi şaşırtacak malzemelere dair bilgiler, tek bir kitapta elinizin altında.”
