Yeni Koronavirüs (COVID-19), yeni yaşam düzeni mi yoksa kısa süreli hayatımızı alt üst eden bir şey mi olacak göreceğiz.
Tedbir kelimesinin hayatımızdaki her kategoride kendini gösterdiği bu günlerde, yeme-içme konusunda da yüksek özenli günlere girmenin tam sırası.
Gıda üzerinden bulaşmadığı yani yemek yeme yoluyla insanı hasta etmediği söylenen yeni koronavirüsü; elbette, hapşırma, öksürme veya nefes alıp-verme yoluyla insanlardan alabiliyoruz. Bu yüzden de günlerdir, başkalarına dokunmamamız, onlarla çok yakın temas halinde olmamamız ve ellerimizi sık sık yıkamamız söyleniyor.
Ama yine de, yiyecekleri nasıl ele aldığımız konusunda endişelenmemiz mi gerekiyor? Kısaca dışarıda yemek yemek ne kadar güvenli şu sıralar?
Mesela; kişisel olarak karton bardak kahve alış-verişine ara vermiş durumdayım. Malum, elden ele aktarımın yüksek olduğu bir ortam. Ülkemizde uygulanmayan ama pek çok ülke için Starbucks’ın bu konuda aldığı önlem; kişilerin dışarıdan getirdiği kişisel termoslarına kahve servisi yapmamaları.
Uzmanların (Donald Schaffner ve Thomas Montville) görüşleri eşliğinde bu konuda dikkat etmemiz gereken notları aşağıda paylaşıyorum. İtalya şehirlerindeki son durumu da hatırlamak için yazıya göz atabilirsiniz.
Güzel günlere…
SORU 1: Uzmanlar, yeni koronavirüsün gıda kaynaklı olmadığını söylüyor. Bununla birlikte, Çin’deki bir gıda pazarında hayvanların ilk enfeksiyonun muhtemel kaynağı olduğu söyleniyor. Yani bu gıda kaynaklı olduğu anlamına gelmiyor mu?
Donald Schaffner: Virüsün hayvanları yemekten değil, hayvanlara olan yakınlıktan bulaştığı düşünülüyor. Virüsler türler arasında atlayabilir ve büyük olasılıkla bu olmuştur. Muhtemelen bir solunum iletimiydi.
Soru 2: Yeni koronavirüs nedeniyle meyve ve sebzeleri daha uzun süre yıkamak gerekiyor mu? Onları eskisine oranla “sterilize etmek” ne kadar önemli?
Thomas Montville: Meyve ve sebzelerinizi her zamanki gibi, hatta biraz ılık suyla yıkayın. Sonuçta her zaman meyve ve sebzelerimizi çok iyi yıkamalıyız. Bu sadece iyi bir güvenlik uygulaması.
Soru 3: Et ne olacak? Virüs gıda kaynaklı olmasa da, kasap koronavirüse sahipse ve ete dokunursa? Virüs bu şekilde bize bulaşır mı?
Thomas Montville: Yemek yapmak virüsü öldürür.
Schaffner: Bilim adamları hiçbir şeyin sıfır risk altında olduğunu asla söylemiyor, ancak yeni koronavirüsünü yiyeceklerden alma konusunda hiç endişelenmiyorum. Varsayımsal olarak, evet, belki de kasaptan aldığınız et parçanızın üzerinde virüs olabilir. Ama mide asitleriniz onu öldürecektir. Ayrıca, koronavirüs bağırsak duvarlarından geçecek şekilde donatılmamıştır.
Soru 4: Peki, ya çiğ yiyecekler? Suşi veya steak tartar mesela?
Montville: Asla tartar yiyen bir gıda bilimcisi bulamazsınız. Patojenik bakterilerle kirlenebilir. Aslında, hamburger yemek de risk olabilir. Suşi ise yemeyi tercih etmediklerimden.
Soru 5: Yiyeceklerle birlikte eve / içeri giren kağıt torbalar ne olacak? Yeni bir endişe kaynağı olabilirler mi?
Montville: Bununla ilgili bilimsel bir veri yok. Virüsün kartonda 24 saat hayatta kalabileceğine inanılıyor; çelik veya ahşapta belki üç gün. Gıda bilimindeki mantra: Ellerinizi yıkayın, ellerinizi yıkayın, ellerinizi yıkayın ve yemeğinizi pişirin.
Evde yemek pişirirken ise yüzeyleri temiz tutmanız oldukça önemli. Çiğ etlerle diğer yiyecekleri ayrı tutabilirsiniz. Yiyeceklerin uygun sıcaklığa kadar pişirilmesi gibi standart gıda güvenliği uygulamalarına dikkat edebilirsiniz.
Koronavirüs Salgını Devam Ederken Eve Paket Servis Konusu
Çoktan bir açıklama yapması gerekirken, vale hizmeti veren şirketlerin (Yemek Sepeti vale, Getir vb.) bu konu özelinde hala bir tedbir detayı paylaşmamaları ilginç!
Hem kendimiz hem de yiyecek getiren kişi için yemek teslimat siparişi güvenli mi? Ya da panik halindeki insanlarla dolu olan bir markete gitmek?
Paket siparişi konusunda, mutfağına güvendiğiniz restoranları tercih etmek oldukça önemli. Sipariş vermek söz konusu olduğunda ise; Columbia Üniversitesi’nden bir epidemiyolog olan Stephen Morse’e göre, yemeğin kendisinin tehlike teşkil etmesi pek olası değil. Hazırlayan kişi hasta olsa bile, “pişirilmiş yiyeceklerin pişirildikten sonra kontamine olmadıkça bir endişe taşıma olasılığı düşük” diyor.
“Salatanıza eğer birisi hapşırırsa, muhtemelen küçük bir risk olabilir”.
Peki, ya paket siparişi teslim alırken ortaya çıkan o karşılıklı endişe? Virüsün, en önemli bulaşma yolunun, biri öksürdüğünde, hapşırdığında ve hatta nefes aldığında yayılan solunum damlacıkları olduğu düşünülünce, bu sıradaki risk kısmen daha yüksek gibi ama uzmanların önerisi paketi açtıktan sonra ellerinizi mutlaka yıkayınız. Ellerinizi yıkayınız!
Ama yine de paket servis konusunda, yetkililerin daha duyarlı olması gerekiyor gibi! Alıcıların, yiyeceklerin kapının dışında bırakılmasını isterse veya ideal olarak, restoranlar bu uygulamayı çalışanlarını da korumak için zorunlu kılıyorsa, her iki taraf için de riskin azaltılabileceğini söylüyor.
Koronavirüs salgınının birkaç ay önce başladığı Wuhan’da, birçok teslimat sürücüsü koruyucu kıyafetler ve maskeler takmaya başladı ve işveren tarafından da sağlanan el dezenfektanı taşıdılar.
Olası bir karantinaya hazırlanmak için yiyecekleri stoklamamız gerekir mi?
Birçok insan, koronavirüs salgınının ileride gıdalara erişmeyi zorlaştıracağından endişe duydukça süpermarket raflarına saldırıyor. Ama bu gerekli mi?
Uzmanlar, mümkünse, yiyecek alışverişini engelleyen bir durum ortaya çıktığında bozulamayacak bir miktar gıda bulundurmanın kötü bir fikir olmadığını kabul etti.
Uzmanlar, sadece birkaç haftaya yetecek kadar fazla malzemeye sahip olmak iyidir diyor, böylece ortaya çıkan vakalar oldukça bu yerlere gitmeniz gerekmez. Ancak aylarca yetecek kadar malzeme depolamanın büyük olasılıkla çok ileri gittiğine dikkat çekiyor.
Dışarıda Yemek Yemek?
Instagram’da denk geldiğim kadarıyla İstanbul’daki pek çok kafe ve restoran virüse karşı hijyenik açıdan tedbirlerini aldıklarını, masa sayısını azaltarak kalabalığı daha aza indirmeye çalıştıklarını duyurdu. Dışarıda bir yerde yemek yemek bu halkadaki en riskli durum.
Virüsün solunum yoluyla geçtiğini düşününce, kalabalık ortamlardan uzak durmamız en önemli nokta. Masalar, kapılar, menüler gibi yüzeylerde kalma ihtimali yüksek olan virüsler, bu açıdan korkutuyor elbette. Bu durumu yine el yıkama ve alkol bazlı dezenfektan ürünlerle yönetebiliriz.
Ya da kalabalığın minimumda olduğu mekanlarda yemek yemeyi tercih edebiliriz.
