Nihayet sinemalarda! Nuri Bilge Ceylan’ın son filmi Kuru Otlar Üstüne, öğretmen-öğrenci “krizini” konu alan sürükleyici bir dram filmi.
“Doğu Anadolu’nun ücra bir beldesinde zorunlu hizmetini yapmakta olan resim öğretmeni Samet’in başına anlam vermekte zorlandığı bazı olaylar gelir…”
***Yazının devamında film hakkında detaylı bilgiler yer alıyor.***
Kuru Otlar Üstüne, bir kız öğrenci tarafından tacizle suçlanan bir öğretmen hakkında üzerinde şahane bir şekilde çalışılmış bir yapım. Çok beğendim.
Yönetmen Nuri Bilge Ceylan; geniş kapsamlı, düşünceli ve karakter odaklı dramalarından bir tanesinde daha kalbimi hoop tuttu, yakaladı. Bu film de; yine Anadolu coğrafyasına yayılmış durumda ve yine Ceylan’ın fotoğraf ve portreye verdiği önem var.
Ancak bu filmin çok alışılmadık bir dokunuşu da var. Filmin sonlarına doğru yer verdiği bir sahnede; bize, izlediğimiz şeyin bir film olduğunu hatırlatmasına bayıldım.
Küçük + titrek ateşle aydınlatılan iç mekanlar
Kuru Otlar Üstüne’nin baş karakteri, Anadolu’nun kasvetli güzellikteki topraklarının sadece iki mevsim gibi göründüğü gerçeğinden bahsediyor. Birincisi; karda kameraya doğru yürüyen yalnız bir karakter ve Ceylan’ın imzasını taşıyan karla kaplı kış manzarasını görüyoruz.
Bu, ilerleyen sahnelerde, yerini parlak bir yaza bırakır ve öğretmenin bulunduğu şehir (Erzurum) sade güzelliğe + gizemli büyüleyiciliğe sahip, özelliksiz kuru otlarla kaplı olarak kendini gösterir.
Görünüşte film, bir öğrencisinin cinsel istismar suçlamasıyla kariyeri tehlikeye giren bir öğretmenin okul draması. Samet (Deniz Celiloğlu), uzak bir bölgedeki devlet okulunda neredeyse her şeyden- çok sıkılmış ve İstanbul’a atanmayı bekleyen bir öğretmen. Öğrencilere karşı ne kadar arkadaş canlısı ve cana yakın olduğuyla ilgili biraz kendini beğenmiş bir şekilde övünen ancak bir yandan da huysuz çıkışlar yapan bir öğretmen. Aynı evi paylaştığı öğretmen arkadaşı Kenan da (Musab Ekici) hikayenin önemli bir parçası. Samet’in daha genç ve yakışıklı versiyonu gibi.
Samet ve Sevim
Samet’in derslerine girdiği sınıfta favori bir öğrencisi var. Çapkınca şakalaştığı ve bazen kolunu omzuna attığı 14 yaşındaki Sevim (Ece Bağcı). Sevim’in defterinde bir öğretmen tarafından Samet’e yazılmış bir aşk mektubu bulunca Sevim aşağılanır ve gözleri yaşarır, Samet ise soğuk bir şekilde utanır. Ona olan sıcak sevgisinin yerini, bu işin daha da büyüyeceğine dair temkinli bir duygu alır. Başı dertte!
Ve bu durum ortaya çıkıyor. Sevim, geçmişte pek çok sohbete sahne olan Samet’in odasına gelir ve Samet’e mektubu kendisine geri vermesi için yalvarır; Samet’in mektubu yok ettiği yönündeki kibirli iddiasının bir yalan olduğunu anında hisseder. O anda öğretmenine karşı olan tüm duyguları öfkeye dönüşür ve bu durum hem Samet hem de Kenan hakkında taciz iddiası açılmasına neden olur.
Kendine güveni olmayan huysuz karakterli Samet, bu iddiaların asıl hedefinin kendisinden daha çekici olduğunu düşündüğü Kenan olduğundan şüphelenir ve bu akıl almaz rekabet çizgisini, Kenan’ın Nuray (Merve Dizdar: Cannes Film Festivali 2023 En İyi Kadın Oyuncu) ile filizlenen ilişkisi üzerine de çeker. Nuray, Kenan’ı tercih etmiş görünüyor.
Hayat Devam Ediyor: Umut ve yorgunluk çoktandır yan yana
Hayat devam ediyor; Samet’le ilgili soruşturma sürüyor, Kenan’la kurnaz ve ikiyüzlü dostluğu da devam eden şeylerden. Köydeki diğer insanlarla da geveze ve kibirli dostluğa devam. Her şey çok sansasyonel bir son noktaya ulaşmadan ilerliyor.
Görünüşte pek çok Ceylan filmi gibi yasaklayıcı yönüyle öne çıkan ve şeffaf olmayan bu film; geniş kapsama alanında sürükleyici pek çok şey barındırıyor.
Nuri Bilge Ceylan’ın Samet’e bahşettiği özellikler:
Alaycı bir gözlemci olmak, hayal kırıklığına uğrayıp ama yine de kendi yolunda yeterince cömert bir anlatıcı olarak yola devam etmesi.
Kuru Otlar Üstüne: Dağınık bir şekilde düşüncelerim
İçinde yaşayanların ruhunu yansıtan bir manzaranın sertliğiyle ilgili olduğu kadar, ele geçirilmesi zor şeylerden oluşan bir güzellik yığınıyla da ilgili. Kıskançlık, utanç, entelektüel vasatlık ve ataerkillik örtüsü.
Samet tarafından çekilen köylülerin fotoğrafları da film boyunca ara sıra karşımıza çıkan en özel anlardan.
Samet’in, “kılını kıpırdatmadan” başka bir hayata özlem duymasına karşı, yaşadığı hayatın anlamını bulamaması onun trajedisi. Sonuçta o sadece bir insan. Hayat kolay bir yolculuk değil ama ödüllendirici olduğu kesin.
Samet ve Nuray’ın yemek masasında gerçekleştirdikleri sözlü tartışma, filmin benim için en iyi anlarındandı.
Herkes saatlerce süren bu tarz sözlü tartışmayı kaldıramaz; çoğu zaman o kadar sinir bozucu derecede karmaşıklaşır ki, konuşmanın gerçek konusunu hatırlamak bile zaman alır. Ceylan’ın anlaşmazlığına yaklaşımını ve diyaloglar üzerine tuğla örerek ilerlemesini çok seviyorum. “Yönetmen sineması” denilen şeyi de bu yüzden aşırı benimsiyorum.
Yönetmenin, Ceylan’ın, dünyasına girmek, onun siyasi referanslarını fark etmek ve bir süreliğine de olsa zihinsel hayatına dalmak için başka bir fırsat.
Filmde her şey tartışmayla olur. Ceylan, üç saatten fazla süren yoğun diyaloglar sonucunda kendi hayali evren kesitini inşa ediyor. Öğretmenlerin öğretmenler odasındaki tartışması, Samet’in tesisatçı arkadaşıyla viski eşliğinde hayat tavsiyesi vermesi, Samet’in kendi kendine konuşması ya da Samet ve Kenan’ın diyalogları ve yeni arkadaşları Nuray’la hayatın bilmecelerini çözmesi olsun, her şey tartışma yoluyla olur.
…ve filmin; gençliğin, o tazeliğin gücüne imrendirip, bir yandan da “kontrolsüz güç, güç değildir” diyip noktayı koyması da yerindeydi. En azından benim çıkardığım anlam bu yönde.
